عید در سبک زندگی؛ نگاهی متفاوت به عید قربان تا غدیر
احمد اولیایی (طلبه حوزه علمیه و دانشجوی دکتری ارتباطات علوم اجتماعی): عید کلمه‌ای است که با زندگی مردم عجین شده است، اعیاد دارای آیین‌های خاص خود هستند که متناسب با منشأ نامیدن عید اعم از عید سنتی ایرانی مانند نوروز و یا اعیاد مذهبی مانند عید فطر، نقش مهمی در سبک زندگی فردی و اجتماعی دارند، نقش اعیاد به عنوان بهانه‌ای برای معاشرت خانوادگی و اجتماعی بسیار پررنگ است؛ از تبریک گرفته تا پوشیدن لباس نو، از عیدی دادن گرفته تا کنار گذاشتن قهرها و کینه‌ها، همه از سنت‌های روز عید است.
در نظام موضوعات سبک زندگی نمی‌توان اعیاد و آیین‌ها را نادیده گرفت، آنچه ما به عنوان انتخاب رفتاری در روز یا روزهای عید گزینش می‌کنیم، می‌تواند ناشی از یک سبک زندگی خاص باشد و در عین حال سبک‌ساز نیز باشد، از طرف دیگر ایدئولوژی و عقاید فردی مهم‌ترین سازنده و شکل دهنده سبک زندگی است؛ به این معنا که فرد بر مبنای آنچه اعتقاد دارد و ارزش و ضد ارزش می‌داند، سبک زندگی را اختیار می‌کند.
در مسأله اعیاد و آیین‌ها نیز این قاعده جاری است، یک مسلمان در عین گرامیداشت عید نوروز، اما عید فطر یا عید قربان یا عید غدیر را عید اصلی خود می‌داند، فردی نیز ممکن است از سر ارادت به تاریخ یا اولویت دادن ایرانیت بر اسلامیت، چهارشنبه سوری را یکی از بزرگترین آیین شادگونه خود قرار دهد، در عین حال که در صدد تضعیف آیین‌های سنتی ایرانی مانند نوروز، شب چله و … نیستیم، اما به هر حال با توجه به اهمیت عقاید اسلامی در سبک زندگی یک مسلمان ایرانی می‌خواهیم بیان کنیم که عید قربان و عید غدیر بزرگترین اعیاد ما هستند.
عید قربان روزی که انسان نفس خویش را قربانی می‌کند و با اطاعت محض الهی، توحید و بندگی را نشان می‌دهد، عید غدیر روز اکمال دین و اتمام نعمت و اعلام خلافت بهترین جانشین عالم خلقت می‌باشد که عید دانستن این روز خود دستور رسول اکرم(ص) است، آنجا که فرمودند: «انه قال(ص) یوم الغدیر هنئونی، ان الله تعالی خصنی بالنبوه و خص اهل بیتی بالإمامه»(1)؛ رسول اکرم(ص) در روز غدیر فرموند: به من تبریک بگویید… به من تبریک بگویید، زیرا خداوند مرا به نبوت و اهل بیتم را به امامت اختصاص داده است.
و آنجا که فرمودند: روز عید غدیر خم بهترین اعیاد امت من است و آن روزی است که خداوند تعالی به من فرمان داده با منصوب کردن علی بن ابیطالب به عنوان رهبری که امتم پس از من به وسیله او هدایت یابند؛ آن روز را یاد کنیم. آن روزی است که خدا دین را در آن روز کامل و نعمت را تمام گردانید و اسلام را به عنوان یک دین برای مردم پسندید.(2)
در روایتی دیگر آمده؛ ابن احنف می‌گوید: از امام جعفر صادق(ع) پرسیدم: فدایت شوم، آیا مسلمانان عیدی بالاتر از عید فطر و عید قربان و روز جمعه و روز عرفه دارند؟
امام فرمود: آری! بالاترین و بزرگترین و شریف‌ترین اعیاد روزی است که خدا دین را در آن روز کامل گردانید و این آیه را بر پیامبرش محمد(ص) نازل فرمود: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا»، سؤال کردم: آن چه روزی است؟ فرمود: انبیای بنی اسراییل وقتی وصیت و امامت را به نفر بعد از خودشان واگذار می‌کردند، آن روز را عید قرار می‌دادند و این روز هم روزی است که پیامبر(ص)، علی(ع) را رهبر مردم قرار داد و در آن روز چیزهایی نازل شد و دین کمال یافت و نعمت بر مؤمنان تمام شد.
عرض کردم: در این روز چه کاری شایسته است انجام دهیم؟ امام(ع) فرمود: این روز، روز عبادت و نماز و روز شکر و سپاس خدا و مسرت به خاطر ولایت ما بر شما از جانب خداست، من دوست دارم این روز را روزه بگیرید.(3)
شاید بتوان با نگاهی نو به مقوله عید و آثار فردی و اجتماعی آن بر سبک زندگی، عیدانه قربان تا غدیر را مفصل‌تر برگزار کرد، چه زیباست اگر پدر خانواده در این ایام عیدی بدهد، همه لباس‌های نو بر تن کنند و به دید و بازدید مشغول شوند، کینه‌ها را کنار گذارند و صله رحم بیشتری بجا بیاورند، مگر نه آن است که امام رضا(ع) فرمودند: «هو الیوم الذى یزید الله فى مال من عبدالله و وسع على عیاله و نفسه و اخوانه…»؛ روز غدیر روزى است که خداى متعال در مال کسى که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانى‌اش توسعه دهد فزونى پدید مىآورد.
باز سخنی از آقا علی ابن موسی(ع): «من زار مؤمنا ادخل الله قبره سبعین نورا و وسع فى قبره و یزور قبره کل یوم سبعون الف ملک یبشرونه بالجنة»؛ کسى که در روز غدیر به دیدار مؤمنى برود خداوند 70 نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع مىسازد؛ هر روز 70 هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت مىدهند.
احادیث و روایات در این باب بسیارند، اما در همین حد نشان می‌دهد که برگزاری با شکوه این ایام به مراتب پربرکت‌تر از عیدهای مطرح ما مانند نوروز خواهد بود. امید است که بیش از پیش عید توحید تا عید ولایت را شاد باشیم و آنچه در سبک زندگی به عنوان آیین‌ها و سنت‌های اعیاد مانند لباس نو، دید و بازدید، خانه تکانی، عیدی دادن و …. پیش از این داشتیم، در این اعیاد پیش رو برپاداریم. برکت حاصل از این انتخاب سبک زندگی به وضوح سراسر زندگی را در برخواهد گرفت، چرا که شادی ما در این صورت منطبق بر شادی و خشنودی خداوند و رسول اکرم(ص) خواهد بود.
