بخشی از دوره شرح خطبه متقین از استاد سینایی؛ پیرامون نهج البلاغه و نویسنده ی آن
معنای نهج البلاغه می شود راه های رسا سخن گفتن و این کتاب که سخنان امیر المؤمنین و انشائات اوست در مناسبت های مختلف حضرت ایراد فرموده اند توسط سید رضی گرد آوری شده است. یعنی مرحوم سید رضی خطبه ها و سخنان و حتی عبارات و جملاتی از حضرت امیر را گرد آوری کرده و گلچین نموده است که به نظر او بلیغ تر و زیبا تر از جملات دیگر حضرت بوده اند.
سید خود ظاهرا متولد 359 ه.ق در بغداد است و از طرف والد ماجدشان با 5 واسطه به حضرت کاظم علیه السلام نسبت دارند و از طرف مادر با 6 واسطه به وجود نازنین علی بن الحسین علیه السلام متصل می باشد. لذا از سادات شریف بغداد بوده و بیت بسیار محترمی داشته اند. در مورد فضایل سید رضی و برادر بزرگوارشان سید مرتضی گفتنی بسیار است که خود رساله ای مجزا می طلبد اما همین مقدار کافیست که دانسته شود او در حدود 47 سال عمر کوتاهش آثار بسیار وزین علمی و دینی خلق کرده است که البته مهمترین آن ها که نام سید رضی را جاودانه ساخته است نهج البلاغه می باشد. .وی در سال 406 ه.ق دار فانی را وداع گفت که بنا به اقوالی مبهم ابتدا در کاظمین و سپس در کربلا مدفون گشته است.
سید رضی نهج البلاغه را بنا به نقل در سال های حدود 400 ه.ق نگاشته است و حقیر معتقدم در نگارش این کتاب و در تألیف و طبعش احیای ولایت علوی را در نظر داشته است. یکی از آن جا که خود کتاب نهج البلاغه انصافا در بین علمای شیعه و سنی و حتی غیر مسلمان سند محکمی بر فضیلت و رجحان حضرت امیر گشته است. و ثانیا سید در لابلای جملات بلیغ حضرت که واقعا بلیغ هستند دفاعیات آن امام همام از مقام و منصبش را آورده. درد و دل های آن مظلوم تاریخ را ذکر کرده و حتی ظلم هایی که بر آن یگانه بشر روا داشته شده را از زبان خود آن حضرت ذکر کرده و این از کیاست و تدبیر سید رضی حکایت می کند. ثالثا سید رضی معارفی توحیدی، عرفانی، اخلاقی و اجتماعی و … از حضرت امیر را ذکر کرده که میراث گرانبهای همه ی انبیا و اولیا و اوصیا می باشند. این معارف همان مطالبی هستند که برای نجات این معارف از نابودی و تحریف، حضرت امیر(ع) حاضر شدند جان خود و عزیزانشان را نثار کنند. بنابراین سید با خلق نهج البلاغه از این نظر نیز امام علی(ع) را در رسیدن به هدفش یاری نموده است.
نهج البلاغه کتاب عظیمی است و یکی از راه هایی که این عظمت دانسته می شود این است که کتاب های بسیار فراوانی در طول تاریخ در مورد اسناد و مدارک نهج البلاغه و شرح مطالب و خطبه های آن نوشته شده است. این یک واقعیت است که اهل سنت و مسیحیان در شرح و بسط مطالب نهج البلاغه اگر از شیعه فراتر نرفته باشند در همان اندازه نسبت به آن توجه کرده و به آن پرداخته اند. برخی علما تمام نهج البلاغه را شرح کرده اند و برخی به یک خطبه یا مطلب خاص در آن پردخته اند و سخنان بسیاری در عظمت این کتاب نگاشته و بیان داشته اند.
حضرت آیت الله حاج شیح حسین لنکرانی(رض) که از علمای مجاهد و مبارز تاریخ معاصر شیعه می باشند در خاطراتشان می فرمایند در اوایل دوره رضا خان روزی بر میرزا یحیی دولت آبادی وارد شدم کتاب شریف نهج البلاغه را در برابر خود گشوده بود و دو زانو روی آن خم شده بود و مطالعه می کرد من که رسیدم سر برداشت و زمانی که به من می نگریست دیدم چشمانش از گریه سرخ و اشک بار است با حالت تأثری گفت: نجاست من بر میرزا علی محمد باب شرف دارد اگر دین و معارف آن، همین است که این کتاب (نهج البلاغه) می گوید. پس او چه می گوید. این سخنان بلند نهج البلاغه کجا و لاطائلات باب کجا؟(پایان خاطره شیخ)
وی رهبران بابی را جمع و آن ها را به بازگشت به تشیع امر کرد و بدین ترتیب بابی گری به صورت رسمی و سازمان یافته در ایران پایان یافت. خلاصه که دوست و دشمن نهج البلاغه را تعظیم کرده اند.
مقدمات فهم نهج البلاغه
برای فهم تمامی قسمت های نهج البلاغه و ایضاً خطبه بسیار شریف متقین لازم است ما از علوم 1- لغة: برخی از این علم تعبیر به فقه اللغة می نمایند علمی که از معانی اصلی و اشتقاقات مختلف کلمه ، پرده برمی دارد. بسیاری ازلغات منقول می باشند یعنی معنائی عام دارند لکن به مرور زمان یک لغة در معانی خاص از معانی خودش بیشتر به کار می رود پس از مدتی از آن نیز نقل به معنائی دیگر می یابد و گاهی ممکن است یک لغت در شکل ها و معانی بیش از سه معنا نقل یافته و بکار رود و یک شارح محقق که متنی با قدمت 1400 سال را تفسیر و روشن می کند البته که باید این نقل ها را بداند.2- علم صرف و نحو و معانی و بیان 3- علم منطق 4- فقه 5- تاریخ 6- فلسفه و کلام و علومی از این قبیل و این مقدار که ذکر شد قطعی مطلب است زیرا آنکس که با چنین سرمایه ای به محضر نهج البلاغه وارد شود البته که بیشتر از یک فرد عادی بهره وری خواهد داشت . کسی که سرمایه ی بیشتری داشته باشد سود بیشتری نیز می برد….
